- 3 Ocak 2017
- 1,011
- 839
- 113
- 38
Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla herkes bir şeyler yazıp yayınlamaya başladı. Bu yazıda, sıkça rastladığım imla hatalarına dikkat çekip doğrularını göstermeye çalışacağım.
Soru Ekleri
Soru ekleri önceki ve (varsa) sonraki kelimeden ayrı yazılır.
“Eve gittinmi?” yanlıştır, doğrusu: “Eve gittin mi?”
“Haftaya gelecekmisiniz?” yanlıştır, doğrusu: “Haftaya gelecek misiniz?”
“Vazmıgeçtin?” yanlıştır, doğrusu: “Vaz mı geçtin?”
“de” / “ki”
Aidiyet İfadesi: Bitişik
“Kalem getirmemişim, sen de var mı?” yanlıştır, çünkü kalemin aidiyeti söz konusudur. Doğrusu “…sende var mı?” olmalıdır.
“Benim kalemim mavi, senin ki ne renk?” yanlıştır, çünkü kalemin aidiyeti söz konusudur. Doğrusu “…seninki ne renk?” olmalıdır.
“Karşıda ki dükkan satılmış” yanlıştır, çünkü dükkanın karşıya ait olması söz konusudur. Doğrusu “Karşıdaki dükkan satılmış” olmalıdır.
Diğer Tüm Durumlar: Ayrı
Örnek: Gruba Dahil Etmek
“Okul gezisine bende katılacağım” yanlıştır; çünkü aidiyet değil, kendini diğer öğrencilerle gruplaştırmak söz konusudur. Doğrusu “Okul gezisine ben de katılacağım” olmalıdır.
Ayrı yazılan “de / da” hiçbir zaman “te / ta” diye yazılmaz ve kesme ile ayrılmaz. Örneğin “Gidip te gelmemek var” ile “Ayşe’de geldi” yanlıştır, doğruları “Gidip de gelmemek var” ve “Ayşe de geldi” olmalıdır.
İki kuralı bir araya getirelim: “Bizde de şeker kalmamış”. İlk “de” şekerin aidiyetini ifade ettiği için bitişik, ikincisi ise kendini “şekeri kalmayanlar” grubuna dahil etme amacı taşıdığı için ayrı yazılır.
Örnek: Cümleleri Bağlamak
“O kadar sıcakki, ter içinde kaldım” yanlıştır; çünkü aidiyet değil, sıcaklık durumu ile terleme durumunu birbirine bağlamak söz konusudur. Doğrusu “O kadar sıcak ki…” olmalıdır.
İki kuralı bir araya getirelim: “Seninki o kadar yaramaz ki, yerinde duramıyor”. İlk “ki” aidiyet ifade ettiği için bitişik, ikincisi ise ifadeleri bağladığı için ayrı yazılır.
“Her” / “Şey”
“Her” kelimesi ayrı yazılır (istisna: Herhangi, herhalde)
“Hergün seni düşündüm” yanlış, “Her gün seni düşündüm” doğrudur.
“Herbiri birbirinden güzel” yanlış, “Her biri…” doğrudur.
“Şey” kelimesi her koşulda ayrı yazılır.
“Herşey çok güzel” yanlış, “Her şey çok güzel” doğrudur.
“Hiçbirşeyden korkma” yanlış, “Hiçbir şeyden korkma” doğrudur.
“Ne … ne…”
“Sesimi annem de duymadı, babam da” cümlesini şöyle de kurabiliriz: “Sesimi ne annem, ne de babam duydu”. Olumsuzlamayı “ne… ne…” ile zaten ifade ettiğimiz için, “duymak” fiilini olumlu olarak kullanıyoruz.
Bu konuda sık yapılan bir hata, hem olumsuzlama hem de olumsuz fiil kullanmaktır: “Sesimi ne annem, ne de babam duymadı”. Bu cümleden; ifade edilmek istenen şeyin tam aksine, çocuğun sesini ikisinin de duyduğu anlamı çıkmaktadır.
Ard arda kullanılan iki “ne”, olumsuzlama amacı içerir. Bu yüzden, bu cümlelerin sonundaki fiil olumlu olmalıdır.
İkilemeler
İkilemeler her koşulda ayrı yazılır. “Boşuboşuna” yanlış iken, “Boşu boşuna” doğrudur.
Soru Ekleri
Soru ekleri önceki ve (varsa) sonraki kelimeden ayrı yazılır.
“Eve gittinmi?” yanlıştır, doğrusu: “Eve gittin mi?”
“Haftaya gelecekmisiniz?” yanlıştır, doğrusu: “Haftaya gelecek misiniz?”
“Vazmıgeçtin?” yanlıştır, doğrusu: “Vaz mı geçtin?”
“de” / “ki”
Aidiyet İfadesi: Bitişik
“Kalem getirmemişim, sen de var mı?” yanlıştır, çünkü kalemin aidiyeti söz konusudur. Doğrusu “…sende var mı?” olmalıdır.
“Benim kalemim mavi, senin ki ne renk?” yanlıştır, çünkü kalemin aidiyeti söz konusudur. Doğrusu “…seninki ne renk?” olmalıdır.
“Karşıda ki dükkan satılmış” yanlıştır, çünkü dükkanın karşıya ait olması söz konusudur. Doğrusu “Karşıdaki dükkan satılmış” olmalıdır.
Diğer Tüm Durumlar: Ayrı
Örnek: Gruba Dahil Etmek
“Okul gezisine bende katılacağım” yanlıştır; çünkü aidiyet değil, kendini diğer öğrencilerle gruplaştırmak söz konusudur. Doğrusu “Okul gezisine ben de katılacağım” olmalıdır.
Ayrı yazılan “de / da” hiçbir zaman “te / ta” diye yazılmaz ve kesme ile ayrılmaz. Örneğin “Gidip te gelmemek var” ile “Ayşe’de geldi” yanlıştır, doğruları “Gidip de gelmemek var” ve “Ayşe de geldi” olmalıdır.
İki kuralı bir araya getirelim: “Bizde de şeker kalmamış”. İlk “de” şekerin aidiyetini ifade ettiği için bitişik, ikincisi ise kendini “şekeri kalmayanlar” grubuna dahil etme amacı taşıdığı için ayrı yazılır.
Örnek: Cümleleri Bağlamak
“O kadar sıcakki, ter içinde kaldım” yanlıştır; çünkü aidiyet değil, sıcaklık durumu ile terleme durumunu birbirine bağlamak söz konusudur. Doğrusu “O kadar sıcak ki…” olmalıdır.
İki kuralı bir araya getirelim: “Seninki o kadar yaramaz ki, yerinde duramıyor”. İlk “ki” aidiyet ifade ettiği için bitişik, ikincisi ise ifadeleri bağladığı için ayrı yazılır.
“Her” / “Şey”
“Her” kelimesi ayrı yazılır (istisna: Herhangi, herhalde)
“Hergün seni düşündüm” yanlış, “Her gün seni düşündüm” doğrudur.
“Herbiri birbirinden güzel” yanlış, “Her biri…” doğrudur.
“Şey” kelimesi her koşulda ayrı yazılır.
“Herşey çok güzel” yanlış, “Her şey çok güzel” doğrudur.
“Hiçbirşeyden korkma” yanlış, “Hiçbir şeyden korkma” doğrudur.
“Ne … ne…”
“Sesimi annem de duymadı, babam da” cümlesini şöyle de kurabiliriz: “Sesimi ne annem, ne de babam duydu”. Olumsuzlamayı “ne… ne…” ile zaten ifade ettiğimiz için, “duymak” fiilini olumlu olarak kullanıyoruz.
Bu konuda sık yapılan bir hata, hem olumsuzlama hem de olumsuz fiil kullanmaktır: “Sesimi ne annem, ne de babam duymadı”. Bu cümleden; ifade edilmek istenen şeyin tam aksine, çocuğun sesini ikisinin de duyduğu anlamı çıkmaktadır.
Ard arda kullanılan iki “ne”, olumsuzlama amacı içerir. Bu yüzden, bu cümlelerin sonundaki fiil olumlu olmalıdır.
İkilemeler
İkilemeler her koşulda ayrı yazılır. “Boşuboşuna” yanlış iken, “Boşu boşuna” doğrudur.
Bağlantıyı görüntülemek için izniniz yok! Lütfen giriş yapınız veya üye olunuz.
